iss die meischt gesprochne reschionoole Variant von der deitsche Sproch in Bräsilje. Hunsriqueano Riograndense é a variante regional da língua alemã mais falada no Brasil. Riograndenser Hunsrückisch es la variante regional del alemán más hablada en Brasil.
Wie funktioniert das Buchstäbche “H” im Bräsiljoonisch?
“H” om Wortoonfang – stumm, awer historisch
In Wörter wie Helena, hora, honra orrer história weerd das “h” net gesproch. Es steht dort aus etymologische Gründe, also weche der Hearkunneft aus dem alt Latin orrer Grechisch. Beispiele: Helena, honesta, hábito, história
Gehauchtes “h” – seltmol, doch oft in Fremdwörter
Mannichmol weerd das “h” tatsächlich ausgesproch – als leichte Hauchlaut, ähnlich wie im Deitsch. Das passiert bei Noome orrer Wörter aus annre Sproche stammend.
Ob ma’ das “h” haucht orrer net, hot oft zu tun wo in Bräsilje, ei in was für Reschion dren ma‘ wohnt.
“H” zusammer mit en anner Buchstoob – bildt en Digraph
Wenn das “h” noh c, l orrer n kommt, verännert es der Klang von dem Buchstoob dodavoar. Das nennt ma’ en konsonantische Digraph (zwooi Buchstoowe, awer nuar en Laut).
ch = klingt wie „sch“ → chave, cheiro
lh = klingt wie „lj“ → milha, velhinha
nh = klingt wie „nj“ → senhora, manhã
Das “h” hot hier keh eichne Laut, awer verännert nuar der Buchstoob davoar.
Como funciona a letra “H” na língua portuguesa?
H no início da palavra – mudo, mas com valor histórico
Em palavras como Helena, hora, honra ou história, o “h” não é pronunciado. Está presente por razões etimológicas, ou seja, por vir do latim clássico ou do grego. Exemplos: Helena, honesta, hábito, história
H aspirado – não é frequente, mas sim possível em algumas palavras de origem estrangeira no português moderno
Em alguns casos, o “h” pode sim ser aspirado, como um leve sopro — parecido com o som do “h” em alemão. Isso ocorre especialmente em nomes próprios ou palavras de origem estrangeira.
Hanoi (capital do Vietnã)
hóquei (do francês hockey)
Hilda (do alemão Hilde)
hunsriqueano riograndense (do alemão Riograndenser Hunsrückisch)
A pronúncia aspirada depende da região do país , às vezes do contato com outras línguas, etc.
H junto de outra consoante – forma dígrafo
Quando o “h” vem depois de c, l ou n, ele modifica o som da letra anterior. Chamamos isso de dígrafo consonantal (dois caracteres que juntos formam um único som).
ch = som de “x” → chave, cheiro
lh = som de “lh” → milha, velhinha
nh = som de “nh” → senhora, manhã
O “h” não tem som próprio, mas altera a consoante que o precede.
Das iss jo wie mear zwooi, ich unn mein Mann, grood die Tooche noch retuar von Mexiko ‘komm sinn.
Ei wie ma’ ‘s do sieht, dort unne leht jo die Stadt Seattle, der Washington See, unn ganz doder hinne sieht die Beerriche … wolle ma’ soohn, wie ich ‘s dann Momentan doorrich meinem Fluchschiffs Looderoohm fotografiert honn.
Alles sinn Schatte von Blau, wo dann zusammer komme unn das Bild echt schön mache, oh üwerschön, gell?!
[HD: Das Foto wurde durch den bei uns sogenannten „Ladenrahmen“ – also den Fensterrahmen – des Flugzeugs aufgenommen.]
[PT/BR: Voltando da terra dos Maia no México, fotografei o azul de Seattle logo antes de pousar nosso avião.]
Blick aus dem Fluchschiffloode uff Seattle mit Wasser, Insel unn Beerriche im Hinnergrund
Aroeira, Falsa Pimenta e o Parente do México Aroeira, Falsche Pfeffer unn die mexikoonische Verwandte
Se você cresceu no sul do Brasil, talvez já tenha ouvido falar da aroeira — aquela planta de folhas resistentes, frutos vermelhinhos e fama de “pimenteira brasileira”.
Wenns du im Süd von Bräsilje uffgewachs bist, kennst du vielleicht die Aroeira, wo en Planz iss mit feste Blätter, rötliche Früchte unn dozu dem Ruf, es wear en „bräsiljoonische Pefferpflanz“.
Mas você sabia que existe um parente muito parecido que cresce naturalmente no México e nos Andes?
Awer wussst du, dass ‘s en seahr ähnliche Verwandt gebt, wo in Mexiko unn in der Andes-Berriche wächst?
O nome científico dela é Schinus molle, conhecida como pimenteira-do-peru ou falsa-pimenteira.
Dem Boom sein wissenschaftlicher Noome iss Schinus molle, wo uff Deitsch oft Peruoonischer Pefferboom orrer Falscher Peffer genännt weerd.
Dois primos:
Zwooi Verwandte:
Característica Schinus molle (Pimenteira-do-Peru) Schinus terebinthifolia (Aroeira brasileira) Origem Andes, México Brasil, Paraguai, Argentina Folhas Longas, finas, pendentes Mais curtas, largas Uso culinário Frutos como “pink pepper” Também como pimenta rosa Nome comum Falsa pimenteira Aroeira, aroeira-pimenteira
Ambas pertencem à família Anacardiaceae – a mesma do cajueiro e da mangueira.
Die zwooi gehöre zu der Familje Anacardiaceae – gleich wie der Kaschuboom unn der Mangaboom.
É pimenta de fato? de verdade mesmo, só no nome! Peffer? ei nuar dem Noome Noh!
Apesar das aperências, essas plantas não são da família da pimenta-do-reino (Piper nigrum).
Obwohl se so aussiehn, gehöre die doch net zu dem Schwarz Peffer (Piper nigrum) sein Planz-Familje.
Mesmo assim, seus frutos secos são vendidos como “pink pepper” em misturas gourmet.
Trotzdem werre die getrocknete Früchte oft alswie „rosa Peffer“ in Geweerzmischunge verkooft.
Mas cuidado: podem causar alergias leves ou incômodos gastrointestinais se consumidos em excesso.
Awer Voarsicht: In grosse Menge könne se leichte Allerschie’e orre Magenbeschwerre provoziere.
Do mato ao prato Vom Strauch bis zum Teller
A aroeira é usada no Brasil como planta medicinal tradicional, em chás, banhos e tinturas.
In Bräsilje weard die Arroere noh Tradition wie Heilplanz verwendt … wolle ma’ soohn in Teeform, in Bääder unn Tinkture.
No México, a Schinus molle é mais paisagística: aparece em calçadas, praças e quintais
In Mexiko sieht ma’ Schinus molle öfterschs in Stadtparks unn on Strosse, es dient jo wie Schatteboom unn wie en lewendich städtische Ornament.
Uma planta sul-americana que conquistou o mundo En südamerikoonische Planz, wo sich weltweit verbreidt hot
Hoje, tanto a aroeira quanto sua prima andina são cultivadas em vários continentes.
Heit wachse sowohl die Arroere wie ihre Anden-Verwandte uff viele Länner unn Kontinente.
Foram levadas como plantas ornamentais e viraram espécies invasoras em regiões como Califórnia, Havaí e África do Sul.
Sie worre wir Ornament/Zierplanze ingefeahrt unn sinn heitztooch invasive Plantz-Oorte in Plätzer wie Kalifornje, Hawaii unn Südafrika.
Reconhecendo a árvore Die Planze erkenne
Se as folhas são fininhas e pendentes, e os frutos vão do verde ao rosa vibrante, como na foto aqui, daí trata-se duma Schinus molle.
Wenn die Blätter lang und hängend sinn unn die Früchte sich von grün zu rosa wechsle, wie uff dem Bild dohie, dann iss es Schinus molle.
Se for mais arbustiva, com folhas largas e redondas, é nossa velha conhecida aroeira.
Iss es en buschicher Strauch mit breite, lanzettförmiche Blätter, dann iss es die bekannte Arroere.
As fotos abaixo eu mesmo tirei semana passada no sítio arqueológico de Teotihuacán (Teutituakan), localizado não longe da capital federal, da Cidade do México. Os frutos vermelhos que aparecem aí são da aroeir Schinus molle, também conhecida como falsa-pimenteira (idem da que dá naturalmente no Peru, nos Andes).
Hiedie Bilder do, die honn ich selwer letzt Woch gemacht om archäologische Platz Teutituakan, wo net weit wech von der Haupt Stadt von Mexiko, ei von Mexiko-Sadt, leht. Die rot/rosarote Beercher sinn jo von der Schinus molle Arroere, ooch bekannt alswie falsche Pefferplaz (die befinndt sich ooch von Natuar hear in Peru, uff der Andes-Kordilhere).
Conclusão | Schlusswort
A aroeira do Brasil tem uma prima mexicana. Ambas produzem pimentas que não são pimentas.
Die bräsiljoonische Arroere hot en mexikoonische Vetter. Die zwooi troohn Früchte, wo keh echte Pefferkörner sinn.
Mesmo assim, fazem parte da tradição, da paisagem e até da mesa.
Trotzdem gehöre se zu der Tradition, zu der Landschaft – unn manchmo ooch uff der Tisch.
Você conhece essas plantas? Já usou alguma delas? Comente abaixo!
Kennst du die Plänze? Host du die schon mol benutzt? Schreib uns en Kommentar!
P.S.: Produzido com apoio de IA, curado por mim. P.S.: Mit KI erarbeitet, von mir kuratiert.
Hier honn ich en koorz Videoche eich se zeiche, also der honn ich grood sellebst gemacht. Mol siehn was dear dodrüwer denkt.
Naja dann, los gehts …
Ei freilich kommentiere, bittschön. Kann sin in der Sproch, wo dear wollt, wos eich leichter iss für se schreiwe, obs keh Deitsch iss, mach nichs, es kann uff Bräsiljoonisch orrer sogooh uff Kastilhoonisch sin, keh Problem, jawohl?!
Halt eich munter unn gesund, bloss vergess net: Sprech Deitsch mit eire Kinner, jawohl?!
– Paul
RESUMO: Preservar a língua materna regional alemã do Brasil.
Mein nei Joahr-Gruss
unn Glückwunsch on eich all,
meine liewe Leit!
Hier iss mein Kumer-Kimchi Video, wo ich gerster Oment noch schnellche vertich krieht honn.
Viel Spass beim schaue unn, ei eire positive Kommentare dozu sinn also net gewoort awer doch, naja, wenn se komme, werre se sicherlich von mear dann gut ongenehm.
Halt eich munter unn bis Bald!
— Paul Beppler | Admin.
Resumo: Mensagem de Ano Novo, fotos de kimchi coreano e arroz preto. Que falem nosso alemão regional, sobretudo com as crianças, para que nossa língua ancestral não desapareça.
Earstens, ei on all die Jeniche, wo nuar Bräsijoonisch gut verstehn, eich all wünsch ich dann om earstens unn im Voaraus en wunnerschönes unn echt glückliches Feliz Ano Novo, de 💓 coração!!!
Naja unn on eich all, wo unser Deitsch verzählt, eich all möcht ich dann en ganz speziool, en üwerchönes, besinnliches, unn glückliches 2025 wünsche, ijo gell?!
Halt eich schön gesund im NEI JOAHR, tue net mit enanner streite, sei vernünftich unn halt eich munter!!!
Foi muita coisa pra muita gente mas
uma coisa é inquestionavelmente certa:
Carter lutou incansavelmente contra
o insuportável mal do racismo. Meh
üwich dem Thema gebts hier: Rassismus (Text uff Hochdeitsch).
==================================
Espaços ocultos no texto acima,
escrito em Riograndenser Hunsrückisch,
uma variedade alemão regional do RS,
impedem plataformas online de automatizar
traduções (resultando erradas, desafortunadamente).
Hier honn ich en Haufe Schote, wo ich sellebst die Tooche beim Dyck Arboretum, im Campus von der Universität von Kansas, USA, uffgereff unn es dann zusammer gesetzt honn, wolle ma’ soohn freilich arranschiert, unn das uff enem Newetisch in unsrem Hotelzimmer …
Also, wie mear unser Deitsch in Südbräsilje unner uns verzähle, der Boom kann ma’ Amerikoonische Gleditschje nenne —doch es krieht jo verschiedne Noome uff Hochdeitsch.
Naja dann, jetz tun ich mol enbissche uff Bräsiljoonisch drüwer schreiwe, also los gehts:
Eis meu arranjo improvisado de vagens de espinheiro-da-Virgínia, são sementes que catei no Arboreto Dyck, situado no campus da Universidade do Kansas, na região central dos Estados Unidos.