Kaki

Schöne gon Tooch, meine liewe Leit!!!
Heit tun ich mol enbissche ‘was üwich en Sort Obst schreiwe.

Wear kennt das Kaki net, mear all wisse was für en Obst das iss, ijo gell?! Jawohl, es gebt wennichschst zwooi Sorte davon, wo nächst jeder ene von uns schon emol gesiehn orrer ‘gess hot.Orange color, sweet fruit, native to Asia, introduced and cultivated in Brazil. ©️ Photo by Paul Peppler

Naja, wenn ma’ schnellche mit dem Google noh gucke tut, ei do tut ma’ dann ohne lang im Internetz doroom se wuhle, dass das en Obstboom iss, wo im Joahrgang 1890 earst im Land, genauer gesooht im Interior vom Bundesstoot São Paulo, ei rengebrung geb iss. En poor Johre Später, umherum 1920 mit der Oonfang von der Imigração Japonesa ao Brasil, do hätte dann die earste Inwannrer aus Schapong die Kultiewierung von der Obstboom weche ihrer echt bessre ‘Know How’, ei wie ma’ damit besser schaffe kann, die Produktion viel höcher getreibt wie voarhear.

©️ Photo by Paul Peppler

©️ Photo by Paul Peppler

©️ Photo by Paul Peppler

Heitztooch iss Rio Grande do Sul, nuar noh dem Bundesland São Paulo, der zwett grösst Produzent von Kaki im Land. In Bräsilje werre Kakis in Tonne jährlich geerndt, das iss schon en üwergrousse Haufe, wenn ma‘ sich emo richtich drüwer üwerleht.

Mear Derheem harre en Sort von Kaki, wo mear Schokoloodekaki genennt honn. Waroom das Wort Schokolood dren in seinem Noome? Es iss ja so, wenn die Kakis zeitich für se esse sinn, sinn se noch hart wenn ma’ ren in se besse tut. Wie ma’ ins Obst ren guckt, sieht ma’ so dunkle Linje, ähnlich wie schwarze Foosemcher … dodroom die Idee von Schokoloode. Die Varietät, wo mear harre, die Schokoloodekaki woor von der flach ausehiehnder Sort, ganz ähnlich wie die, wo ich fotografiert honn.

©️ Photo by Paul Peppler

Gebts Kaki in deiner Reschion?
Was für Sort Kaki tust du om liebst esse?
Schmecke se dear besser wenn se noch hart zum Biss sinn orrer tust du se liewer esse wenn se ganz reif unn wooich unn saftich sinn?

Loss uns dein Kommentar dodrüwer, kannst uns recht platt uff Deitsch orrer schonst ooch Bräsiljoonisch orrer Kastilhoonisch schreiwe, keh Problem, ei ‘s kann sin wies du ‘s willst … jawohl?!

Schöne Tooch noch unn bis bald!

— Paul

Orange color fruit, sweet tasting, native to East Asia, introduced and cultivated in Brazil.

Der wissenschaftliche Noome vom Kaki iss: “Diospyros kaki”.
In Portugal hesst der Kaki net “caqui” wie in Bräsilje awer:  “o dióspiro”. 
Uff Englisch hesst es: “the persimmon”, ei unn do fällt jo die Betonnung dann druff  uffdem “i”,  (‘s zwette Vokal im Wort).

Krokus

©️ Photo by Paul Peppler


Gon Tooch liewe Leit,
alles gut, alles blau?


Hier honn ich en Bild von en Blümchesort, wo ich sellebst mit mein eichne Kamera gemacht honn. Dodrüwer möcht ich eich heit en klen bissje scheiwe, nämlich wie es in unser Modderstooch hesst… Ja dann, los gehts…

Earst, wolle ma’ gucke wie es mit unsrem Platt geht, mit Deitsch wie mear es unner uns verzähle, das Riograndenser Hunsrückisch:
Do geht das dann so, ei im Singular hesst es der Krokus, schon im Plural, ei do sääht ma’ das die Krokus, also es iss jo ooch mächlich die Blümcher die Krokusse nänne.

Jetz uff Bräsiljoonisch:
Naja, ma’ soll verstehn, dass das en Plänzje iss, wo in Bräsilje net so leicht, ei so draus von sich sellebst in der Natuar wachse tut, weche den woorme Klima bei uns im Land. Uns kann sowas nächst schwear zum Gloowe sin, awer es gebt jo Geplänz in etliche Plätzer uff der Eard, wo en bitterkalte Zeit im Joahr unbedingt brauche für se wachse unn gedeihe —schonts gehts enfach net! Awer Bräsiljoonisch iss en Sproch, wo aus Portogääsisch stammt, unn das iss jo en eiropäische Sproch, unn dort gebts der Krokus wild in der Natuar om wachse, ei desweche hommer jo ooch en Noome dafoar in unser Amtsproch.

Naja, im Singular hesst es “o crócus” … unn dann pluralisiert, wenn es um zwooi orrer meh geht, dann bleibt ‘s “os crócus”. Achtung: “o crócu” für der Enzoohl gebts üwerhaupt net, so sääht das net, niemols.

Hier kann ma’ dann noch erwähne, dass das mit Singular unn Plural baue in unser nationool Sproch viel viel leichter iss wie uff Deitsch. Zum Beispiel, Ausnoohme wie “o lapis“ unn “os lapis” sieht ma’ üwerhaupt net oft in unser nationool Sproch … annerseits, ei das iss jo en ganz anner Sach mit der Deitsch-Sproch, ijo gell?!

Zum Schluss im Latein / Latin orrer, wie ma’ ‘s öfterschs uff Bräsiljoonisch höehrt, dem Blümche sein “botoonische Noome“ vomiss dann “Iridaceae”.

Halt eich immer gesund, munter unn tue jo so oft wie möchlich unser Deitsch mit eire klene Kinnercher verzähle, jawohl?!

— Paul Beppler, Admin.

Ginkgo Biloba

Der Ginkgo-Boom, ooch bekannt alswie Ginkgo biloba, iss en faszinierend Planz, wo in eniche Tehl von Südbräsilje wächst, doch es iss leider net von viele Mensche gekennt. Der Ginkgo iss earst aus China in moderne Zeite raus ‘komm unn es gilt wie en lewende Fossil, weil seine Oort zeit Millione von Johre schon nächst wie unverännert existiert. Die lang Geschicht verbindt der Ginkgo mit en anner impressionante Boom, wo für unser Reschion von gross symbolische Bedeitung iss: ei der Araukarje-Boom (botanisch „Araucaria angustifolia“ genännt).

Die Araukarje, wo oft alswie Pinje in unsrem Dialekt bekannt iss, iss jo ooch en Relikt aus prähistorische Zeite. Wenn die Ginkgo-Bääm ihre Woorzle in Asje honn, iss die Araukarje heitztooch voar allem in Südamerika se finne, doch Fossilje von ihrer Sort sinn noch in annre Tehl von der Welt se finne, wie in der Wüst/Deserto von Arizona, in der Vereinichte Stoote. Die zwooi Bääm erinnre uns on die ungloowliche Widerstandskraft von der Natuar unn on die lange scheologische Zeite, wo sie doorrichgedauert honn.

Es wäer schön, wenn meh Mensche tärre sich für die Bääm in ihrer Umgebung intressiere. Bääm wie der Ginkgo unn die Araukarje verzähle faszinierende Geschichte – von ihre Uarsprünge üwer ihre Verbreitung bis zu ihrem Platz in der Welt von unser Zeite heitztooch. Meine liewe Leit, loss uns mehr Bewusstsin für die Diversität unn Bedeitung von der Bääm dren in uns sellebst schaffe, Bääm wo sich umherum in unsre Gemeinde unn Reschione se finne sinn.

Halt eich munter unn gesund!

©️ Photo by Paul Beppler
Ich siehn Gold …
©️ Photo by Paul Beppler
so wunnerschön …
©️ Photo by Paul Beppler
En Spaziergang im Stadtpark …
©️ Photo by Paul Beppler
En junger Gingko Stock!
©️ Photo by Paul Beppler
Wear der Stadtpark besucht, wo das Bäämche Steht, der bleibt voar dem Boom enmol ganz Still, ooch wenn nuar momentan … unn guckt es sich mol on unn bewunnert sich mit seine prächtichkeht …
©️ Photo by Paul Beppler
Total erstaunich … en Boom so jung unn awer wie en Planz-Spezie, so so orrich alt …
©️ Photo by Paul Beppler
Das Gefühl unnich so en Bäämche se stehn iss von Erfrischung …
©️ Photo by Paul Beppler
Indirektes Sonnelicht triff enem seine Auhe nächst wie en Blitz aus der Ginkgoblätter. Do steht ma’ unn tut enfach nuar gucke, ma’ vergesst momentan all seine beschäftichkehte unn Sorche …

Sonnunnergang


Sunset in Tillicum Beach, Oregon, captured by Paul Peppler

©️ Photo by Paul Peppler

Sonnunnergang in Tillicum Beach, Bundesland Oregon – Vereinichte Stoote von Amerika / Estados Unidos da América.

“—Dear könnt heit Oment ruhich im Wald schloffe, die Hexe sinn wech, noch unnerwechs …”

—”Oh jo?”, honn dann gleich noch geantwordt, “Ei dann müsse ma’ uns bloss üwer wilde Schwarzbääre soorche, gell Mister?”

Die Nacht hots net lang gedauert bis mear ingeschloff sinn, also unn lang unn gut hommer geschloff, weil wenn die Rehs enem so weit wech von Derheem nehmt, Nachts gut ruhe iss etwas wo ma’ sich gen muss, ei unbedinkt!

Weihnachtsblume

Die Weihnachtsblume (wissenschaftlich, im Latinische: Scadoxus multiflorus)

Scadoxus multiflorus, en Blumestock uarspringlich aus Afrika.
Bildquell: Wikipedia, die freije Enzyklopädje Online (Internetz).

Hier iss en Transkription von en Gespräch, wo ich mit mein Modder üwer die Blum voarzeite hatt.

ICH: Bittschön, Mama, ich hätt noch en Froch für dich, bevoar ich das Telefon ufflehn. Wesst du, unser typische rot unn runde Weihnachtsblume, ijo gell?! Naja, könnscht du mear mol soohn, obst du die Blume schon gekennt host, ei voar siebtzich Johre zurück, wies du noch en klenes Mädche woorst? orrer woar das etwas, wost du nuar später in deiem Lewe, wolle ma’ soohn, wennst du schon mit dem Pappa geheiradt woorst, wie etwas neies unn “modernes” für se siehn kriest host, etwas, wo dann nuar später in unser Reschion, in das Neikolonie-Gebiet, renkomm iss?

MODDER: Neh, die Weihnachtsblume hommer jo schon immer gehat, seit die Zeite wie ich noch en klenes Kind woor. All die Leit bei uns harre jo die Blume schon domols. Naja, ich eh, ich honn die immer gekennt als Weihnachtsblum, gell?! Awer, das iss alles demnoh wie die Leit ooch der Noome gewe, gell?! Weil für die en Weihnachtsblum se sin, hot die en extra Tooch, wo die geplanz muss gewe, unn Wasser gewe, dann hots, tut se blühe uff der Weihnachtstooch.

Scadoxus multiflorus hier gebts meh Informatione üwer der Blumestock, also uff Hochdeitsch in der deitsche Wikipedia, die freie Enzyklopädje.

Scadoxus multiflorus unn dohie dann gebts jo weitre Informatione üwich der Stock, dasmol uff Bräsiljoonisch, mit Referenz zu unser Moddersproch, ganz om Enn von dem Artikel, in der portogääsische Version von der Wikipedia, die freie Enzyklopädje.